Służba BHP – etatowa czy zewnętrzna?

Bezpieczeństwo i higiena pracy (BHP) to kluczowy aspekt zarządzania każdą firmą. Odpowiednie zarządzanie BHP nie tylko zapewnia zgodność z przepisami, ale również chroni zdrowie i życie pracowników, co przekłada się na wyższą efektywność i morale zespołu. Przedsiębiorcy stają często przed dylematem: zatrudnić etatowego specjalistę BHP czy skorzystać z usług firmy zewnętrznej? Oba rozwiązania mają swoje zalety i wady, które warto dokładnie rozważyć przed podjęciem decyzji.

Służba BHP etatowa

Zalety:

1. Stała obecność w zakładzie pracy: Pracownik etatowy jest zawsze na miejscu, gotów szybko reagować na wszelkie incydenty i potrzeby związane z BHP. Dzięki temu możliwe jest natychmiastowe podejmowanie działań zaradczych i prewencyjnych.
2. Lepsza znajomość firmy: Etatowy specjalista BHP lepiej zna specyfikę przedsiębiorstwa, jego procedury, kulturę pracy oraz potencjalne zagrożenia. Dzięki temu może skuteczniej monitorować i poprawiać warunki pracy.
3. Łatwiejsza kontrola: Pracodawca ma bezpośredni nadzór nad pracą etatowego specjalisty BHP, co pozwala na bieżące monitorowanie realizacji obowiązków i szybkie wprowadzanie niezbędnych zmian.

Wady:

1. Koszty zatrudnienia: Zatrudnienie etatowego pracownika wiąże się z kosztami wynagrodzenia, świadczeń socjalnych oraz szkoleń. Dla mniejszych firm może to stanowić znaczące obciążenie finansowe.
2. Zależność od jednej osoby: W przypadku choroby, urlopu czy rezygnacji etatowego specjalisty BHP, firma może mieć trudności z realizacją obowiązków BHP, co może prowadzić do opóźnień i problemów z zachowaniem zgodności z przepisami.

Służba BHP zewnętrzna

Zalety:

1. Elastyczność: Korzystanie z usług firmy zewnętrznej pozwala na dostosowanie zakresu i częstotliwości usług do bieżących potrzeb przedsiębiorstwa. Firma może zamówić tylko te usługi, które są jej w danym momencie potrzebne.
2. Koszt efektywność: Dla małych i średnich przedsiębiorstw outsourcing usług BHP może być bardziej opłacalny niż zatrudnianie etatowego specjalisty. Płaci się tylko za faktycznie wykonane usługi, co może znacząco obniżyć koszty.
3. Specjalistyczna wiedza: Firmy zewnętrzne zatrudniają ekspertów z różnych dziedzin BHP, co daje dostęp do szerokiej wiedzy i doświadczenia. Zewnętrzni specjaliści są na bieżąco z najnowszymi przepisami i standardami, co pozwala na lepsze dostosowanie się do zmieniających się wymogów prawnych.

Wady:

1. Brak stałej obecności: Specjalista zewnętrzny nie jest na miejscu na stałe, co może opóźniać reakcję na nagłe incydenty. W przypadku sytuacji kryzysowych natychmiastowa interwencja może być utrudniona.
2. Mniejsza znajomość firmy: Zewnętrzni specjaliści mogą nie znać specyfiki firmy tak dobrze, jak etatowy pracownik. Może to wpływać na skuteczność ich działań i rekomendacji.
3. Kontrola: Trudniejsza kontrola nad jakością świadczonych usług oraz realizacją obowiązków. Konieczne jest monitorowanie i ocena pracy firmy zewnętrznej, co może wymagać dodatkowego zaangażowania ze strony przedsiębiorstwa.

Sprawdź nasze szkolenia BHP dostępne online i stacjonarnie.

Jak dokonać wyboru?

Decyzja o wyborze etatowej lub zewnętrznej służby BHP powinna być oparta na kilku kluczowych czynnikach:

• Rozmiar firmy: W dużych przedsiębiorstwach bardziej opłacalne może być zatrudnienie etatowego specjalisty, natomiast małe firmy często decydują się na outsourcing.
• Rodzaj działalności: W firmach o wysokim ryzyku zawodowym, stała obecność specjalisty BHP może być konieczna.
• Koszty: Porównanie kosztów zatrudnienia etatowego pracownika i korzystania z usług zewnętrznych.
• Potrzeby firmy: Analiza, jak często i jakie usługi BHP są potrzebne.

Podsumowanie

Decyzja o wyborze między etatową a zewnętrzną służbą BHP jest skomplikowana i wymaga dokładnego przemyślenia. Każda z opcji ma swoje zalety i wady, które trzeba wziąć pod uwagę, uwzględniając specyfikę działalności firmy, jej potrzeby oraz dostępne zasoby finansowe. Kluczowe jest, aby niezależnie od wybranej formy, zapewnić wysoki poziom bezpieczeństwa i higieny pracy, chroniąc tym samym zdrowie i życie pracowników oraz zapewniając zgodność z przepisami.

Poniżej możesz zapoznać się z treścią ustawy.

Kością niezgody jest art. 237¹¹ § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p., zgodnie z którym pracodawca – w przypadku braku kompetentnych pracowników – może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Jednak § 1 tego przepisu określa m.in., że pracodawca zatrudniający więcej iż 100 pracowników tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bhp. Przywołane przepisy są źródłem dyskusji, czy również pracodawca zatrudniający ponad 100 pracowników, gdy wśród nich nie ma osób kompetentnych, może skorzystać z pomocy zewnętrznej służby bhp. Oliwy do ognia dolały dwa odmienne stanowiska zajęte w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny – w wyroku z dnia 23 września 2005 r., I OSK 40/05 oraz w wyroku z dnia 13 października 2006 r., I OSK 263/06.

Głos w sprawie zabrało też Stowarzyszenie Ochrony Pracy. Uważa ono, że pracodawca, niezależnie od wielkości zatrudnienia, może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu. Jedynym warunkiem jest brak kompetentnych pracowników (a więc osób z pełnymi kwalifikacjami służby bhp) wśród pracowników zakładu pracy. Zdaniem SOP odmienne interpretacje są błędne. Regulacja art. 237¹¹ § 2 k.p. jest bowiem przepisem “samym w sobie”. Gdyby ustawodawca chciał ograniczyć możliwość korzystania z niego, uczyniłby to w sposób jednoznaczny, tak jak to uczynił np. w art. 151⁵ § 4 k.p. wskazując, że „przepisy § 2 zd. drugie oraz § 3 nie stosuje się do pracowników…”. SOP odwołał się również do wykładni historycznej i wskazuje, że z dawnego brzmienia art. 237¹¹ k.p. wynika, że gdyby ustawodawca chciał uzależnić dopuszczalność powierzenia zadań służby bhp od wielkości zatrudnienia, uczyniłby to w sposób jednoznaczny, przyjmując, że pracodawca mógł powierzyć wykonywanie zadań służby bhp osobie zewnętrznej tylko wówczas, gdy zatrudniał nie więcej niż 50 pracowników.
Stanowisko podobne do przedstawionego przez SOP reprezentują tacy specjaliści prawa pracy jak Ludwik Florek oraz Krzysztof Rączka, którzy również uważają, że pracodawcy zatrudniający powyżej 100 pracowników mogą powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy, jeżeli nie mogą znaleźć kompetentnych pracowników do zatrudnienia w tej służbie. Analogiczne stanowisko zajął Departament Prawny Głównego Inspektoratu Pracy, stwierdzając w piśmie GNP/112/4561-3/06, iż także pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu.

Przepis art. 23711 k.p. wdraża art. 7 dyrektywy Rady nr 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy (Dz. Urz. WE L 183 z 29.06.1989, s. 1 z późn. zm.), a co za tym idzie powinien być interpretowany zgodnie z postanowieniami dyrektywy. W uzasadnieniu do zmiany art. 237¹¹ k.p. czytamy, że należy inaczej uregulować rozwiązania prawne w zakresie obowiązków pracodawców przy tworzeniu służby bhp. Jest to konieczne – jak wskazuje uzasadnienie – „ze względu na potrzebę zharmonizowania polskich rozwiązań prawnych z wymaganiami art. 7 dyrektywy 89/391/EWG, a także ich dostosowania do regulacji już obowiązujących w krajach Unii Europejskiej”. Należy podkreślić, że żaden z przepisów dyrektywy 89/391/EWG ani pozostałych aktów Unii Europejskiej nie uzależnia obowiązku posiadania służby bhp „wewnętrznej” czy „zewnętrznej” od wielkości zakładu pracy.