Prawa i obowiązki komórek organizacyjnych zakładu pracy i organizacji społecznych w zakresie BHP

Związki zawodowe

Związki Zawodowe sprawują kontrolę nad przestrzeganiem prawa pracy i uczestniczą, na zasadach określonych odrębnymi przepisami, w nadzorze nad przestrzeganiem przepisów oraz zasad bezpieczeń­stwa i higieny pracy.

Zakres działania zakładowej organizacji związkowej:

• zajmowanie stanowisk w indywidualnych sprawach pracowni­czych w zakresie unormowanym w przepisach prawa pracy,
• sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem w zakładzie pracy przepisów prawa pracy, a w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
• zajmowanie stanowiska wobec pracodawcy i organu samorządu załogi w sprawach dotyczących zbiorowych interesów i praw pra­cownika,
• kierowanie działalnością społecznej inspekcji pracy i współdzia­łanie z Państwową Inspekcją Pracy.

Ogólnokrajowy Związek Zawodowy lub organizacja międzyzwiązkowa mają prawo wnoszenia rewizji nadzwyczajnych w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych oraz występowa­nia do Sądu Najwyższego z wnioskami o wyjaśnienie przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, budzących wątpliwość lub których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie.

Społeczna Inspekcja Pracy

Społeczna Inspekcja Pracy jest służbą społeczną pełnioną przez pracowników, mającą na celu zapewnienie przez zakłady pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych, określonych w przepisach prawa pracy. Społeczna Inspekcja Pracy reprezentuje interesy wszystkich pracowników w zakładach pracy i jest kierowana przez zakładowe organizacje związkowe.

Społeczną Inspekcję Pracy tworzą:

• Zakładowy Społeczny Inspektor Pracy ZSIP – dla całego zakładu,
• Wydziałowi (oddziałowi) Społeczni Inspektorzy Pracy,
• Grupowi Społeczni Inspektorzy Pracy.

Społeczna inspekcja pracy ma prawo:

• kontroli warunków pracy i przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym wstępu w każdym czasie do pomieszczeń i urządzeń zakładu pracy,
• występowania o natychmiastowe usunięcie bezpośrednich zagro­żeń dla zdrowia i życia,
• żądania informacji oraz okazywania dokumentów niezbędnych do wykonywania funkcji kontrolnych,
• informowania kierownika zakładu pracy (wydziału, itd.) o faktach nieprzestrzegania przepisów bhp,
• wpisywania uwag do Księgi Uwag SIP,
• wydawania zaleceń (przez ZSIP kierownikowi zakładu) usunięcia w określonym terminie stwierdzonych uchybień, w tym w szcze­gólności zaleceń wstrzymania pracy danego urządzenia technicz­nego lub określonych robót,
• brania udziału w zespołach ustalających okoliczności i przyczyny wypadków przy pracy,
• uczestniczenia w kontrolach przeprowadzanych przez inspekto­rów pracy Państwowej Inspekcji Pracy.

Odpowiedzialność za naruszenie przepisów w stosunku do Społecznej Inspekcji Pracy spoczywa na kierownikach zakładów pracy i dotyczy przede wszystkim: uniemożliwienia działalności Społecznego Inspektora Pracy lub niewykonania zalecenia zakładowego Społecznego Inspektora Pracy. Powyższe naruszenia stanowią wykroczenia, w sprawach których orzekają inspektorzy pracy Państwowej Inspekcji Pracy.

Służba BHP

Pracodawca zatrudniający więcej niż 10 pracowni­ków tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, która pełni funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Służba BHP winna być podporządkowana bezpośrednio praco­dawcy (kierownikowi zakładu). W przypadku spółki kierownikiem zakładu jest osoba (członek zarządu spółki) wskazana umową spółki do reprezentowania zakładu pracy w stosunkach pracowniczych, w większości przypadków jest to prezes spółki (przewodniczący zarządu).

Do najważniejszych zadań służby BHP w zakładzie należy:

• sporządzanie i przedstawianie kierownikowi zakładu okreso­wych analiz stanu bezpieczeństwa i higieny pracy,
• kontrolowanie warunków pracy oraz przestrzegania zasad i przepisów bhp,
• bieżące informowanie kierownika zakładu o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych wraz z wnioskami zmierzającymi do ich usuwania,
• zgłaszanie wniosków dotyczących wymagań bhp w stosowa­nych procesach produkcyjnych,
• udział w opracowywaniu planów modernizacji i rozwoju zakładu pod kątem przedstawiania propozycji rozwiązań popra­wiających stan bhp,
• udział w przekazywaniu do użytkowania nowo budowanych i przebudowywanych obiektów, urządzeń produkcyjnych itp. ma­jących wpływ na warunki pracy i bezpieczeństwo pracowników,
• udział w opracowywaniu wewnętrznych zarządzeń, regulami­nów i instrukcji ogólnych dotyczących bezpieczeństwa i hi­gieny pracy oraz opiniowanie szczegółowych instrukcji dotyczących bhp na poszczególnych stanowiskach pracy,
• przedstawianie wniosków dotyczących zachowania wymogów ergonomii na stanowisku pracy,
• udział w dochodzeniach powypadkowych oraz w opracowaniu wniosków wynikających z badania przyczyn i okoliczności wy­padków przy pracy oraz zachorowań na choroby zawodowe i kontrola realizacji tych wniosków,
• prowadzenie rejestrów, kompletowanie i przechowywanie dokumentów dotyczących wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz podejrzeń o takie choroby, a także przecho­wywanie wyników badań środowiska pracy.

Służba BHP w zakładzie pracy jest uprawniona do:

• przeprowadzania kontroli stanu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przestrzegania zasad i przepisów w tym zakresie na wszystkich stanowiskach pracy,
• występowania do kierownika z wnioskiem o nagradzanie pra­cowników wyróżniających się w działalności na rzecz poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy,
• występowania do kierowników komórek organizacyjnych z za­leceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń i szkodliwości za­wodowych oraz uchybień w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
• niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego w razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracownika,
• występowania do kierownika o zastosowanie kar porządko­wych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za za­niedbanie obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
• niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika zatrudnionego przy pracy wzbronionej,
• wnioskowania do kierownika o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, jego części lub w zagrożonym obiekcie w przypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracownika.