Podstawowe zasady ergonomii na stanowisku wyposażonym w monitory ekranowe
Biurko pracownicze (stół roboczy, blat) powinno:
- umożliwić dogodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora i klawiatury;
- być wyposażone w regulację wysokości w zakresie 64-84 cm, aby zapewnić naturalne położenie rąk przy obsłudze klawiatury (z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem) oraz odpowiednią ilość przestrzeni do umieszczenia nóg pod blatem;
- zapewnić ustawienie elementów wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, w zasięgu jego rąk, bez konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji,
- być matowe i jasne bez ostrych krawędzi.
Krzesło powinno posiadać:
- dostateczną stabilność przez wyposażenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi,
- wymiary oparcia i siedziska zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów,
- regulację wysokości siedziska w zakresie 40-50 cm, licząc od podłogi,
- regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie: 5° do przodu i 30° do tyłu,
- wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych,
- możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360°,
- podłokietniki.
Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację można było wykonać w pozycji siedzącej.
Podczas siedzenia bardzo ważne są przede wszystkim poprawna pozycja ciała i jej częste zmiany.
Monitor
Istnieje taka zasada ogólna, że im bardziej szczegółowa jest informacja podawana na ekranie, tym większy powinien być ekran monitora.
Zgodnie z przepisami przekątna monitora ekranu nie powinna być mniejsza niż:
- 15 cali (36 cm) w przypadku pracy z tekstem lub arkuszem kalkulacyjnym
- 17 cali (40 cm) w przypadku pracy z grafiką
- 19 cali (48 cm) w przypadku pracy projektowej.
Regulacja kąta i pochylenia powinny się odbywać bez zbędnego wysiłku. Ustawienia monitora powinny umożliwiać co najmniej 20° do tyłu i 5° w przód oraz obrót wokół własnej osi co najmniej o 120° (po 60° w obu kierunkach). Elementy regulacyjne obrazu powinny znajdować się z przodu monitora i powinny być wyraźnie opisane. Przy pracy na ekranie powinien być wykorzystywany obraz pozytywowy: czyli ciemne znaki na jasnym tle (tak jak na papierze). Przy pracach innych niż obróbka tekstu znaki mogą być w innym kolorze. Kontrast monitora należy ustawić tak, aby białe obiekty uzyskały na ekranie biały kolor, a jaskrawość tak, aby uzyskać czarną (nie szarą barwę znaków).
Ustawienie monitora na stole:
- górna krawędź monitora powinna się znajdować na wysokości oczu siedzącego użytkownika lub lekko poniżej. Przy zbyt wysoko umieszczonym monitorze jest dłuższa droga wzroku pomiędzy dokumentem, ekranem, a klawiaturą, czego efektem jest większy wysiłek oraz bóle szyi będące skutkiem nienaturalnego ułożenia głowy. Zalecany kąt obserwacji ekranu monitora wynosi 20°-50° w dół,
- odległość oko-ekran powinna wynosić 40-75 cm – jest to tzw. odległość dobrego widzenia, zapewniająca efektywną pracę przy minimum wysiłku dla wzroku. Odległość obserwacji ekranu mniejsza niż 40 cm jest ze względów zdrowotnych niewłaściwa i występuje najczęściej jako skutek dobrania zbyt małej wielkości czcionki i innych znaków na ekranie. Nieprawidłowa odległość oko-monitor powoduje przyjęcie nienaturalnej pozycji ciała i w efekcie bóle karku, pleców i głowy.
Monitor powinien być tak ustawiony w pomieszczeniu, aby powierzchnia ekranu była możliwie prostopadła do okna. Nie należy go nigdy ustawiać na tle okna, (nawet jeśli ma ono żaluzje), gdyż nawet najmniejsza ilość padającego na wprost światła dziennego zmniejsza bardzo wyrazistość obrazu na ekranie, a użytkownik mimowolnie mruży oczy, co zwiększa znacznie zmęczenie wzroku. Dopuszcza się takie ustawienie monitora, aby okno było za plecami użytkownika, pod warunkiem że na ekranie nie będą widoczne odbicia i lśnienia. Monitor powinien być również ustawiony tak, aby nie występowały odbicia od opraw oświetleniowych z sufitu. Całkowite wyeliminowanie odbić i lśnień bywa czasami niemożliwe, należy wtedy ustawić monitor tak, aby wyeliminować odbicia i lśnienia najbardziej uciążliwe.
Klawiatura powinna:
- stanowić oddzielny element wyposażenia podstawowego stanowiska pracy,
- umożliwić przyjęcie pozycji, która nie powoduje zmęczenia mięśni rąk,
- posiadać możliwość regulacji kąta nachylenia 0-15° i odpowiednią wysokość,
- powinna być matowa, a znaki powinny być kontrastowe i czytelne,
- powinna być ustawiona minimum 10 cm od krawędzi blatu,
- powinna być ustawiona na blacie (biurka, stołu roboczego) – szuflada pod klawiaturę nie jest rozwiązaniem ergonomicznym.
Mysz powinna:
- mieć owalny kształt i dobrze leżeć w dłoni,
- suwać się po podkładce,
- kabel przyłącza myszy powinien zapewnić swobodną pracę
- nadgarstek użytkownika powinien swobodnie spoczywać na powierzchni stołu,
- szybkość pracy myszy powinna być dobrana do wymagań programu,
- ustawienia myszy powinny zapewnić możliwość pracy osobom zarówno prawo, jak i leworęcznym.
Drukarki
Rodzaj zastosowanej drukarki powinien zapewnić wystarczającą jakość wydruku przy niskim poziomie hałasu i emisji substancji szkodliwych. Drukarka powinna posiadać deklarację zgodności CE. Przyciski sterujące drukarki powinny znajdować się z przodu lub z góry obudowy. Ładowanie papieru powinno odbywać się z przodu lub góry drukarki. Wymiana tonera lub tuszu powinna być łatwa, a na obudowie sprzętu powinien się znajdować rysunek z instrukcją jak to zrobić. Drukarka powinna znajdować się na osobnym stole, a drukarka sieciowa w oddzielnym dobrze wietrzonym pomieszczeniu.
Kserokopiarki
Jak większość urządzeń elektrycznych kserokopiarka wytwarza niewielkie pole elektromagnetyczne, które może mieć wpływ na działanie czułych urządzeń elektronicznych. Z tego powodu kserokopiarki nie powinny stać zbyt blisko komputerów i innych urządzeń elektronicznych, jak np. radioodbiorniki czy urządzenia pomiarowe. Otwory wentylacyjne kserokopiarki nie mogą być zasłonięte (np. zbyt bliskie dosunięcie do ściany lub mebla). W razie wystąpienia zakleszczenia papieru należy postępować zgodnie z instrukcją (najpierw wyłączyć kserokopiarkę, a następnie przystąpić do usuwania zakleszczonych kartek). W razie zauważenia nietypowych objawów – odgłosów lub innej pracy maszyny, należy przerwać pracę i zgłosić ten fakt do serwisu. W przypadku gdy kserokopiarka nie będzie używana przez dłuższy czas, należy koniecznie odłączyć ją od źródła zasilania elektrycznego.
Skaner
Powinien być umieszczony na osobnym stoliku podobnie jak drukarka, lub z boku stanowiska pracy, w sposób umożliwiający wkładanie i wyjmowanie skanowanych dokumentów z fotela.
Uchwyt na dokumenty i inne elementy wyposażenia
W celu zwiększenia wygody pracy z komputerem zaleca się stosować dodatkowe pomoce takie jak:
- podstawki lub uchwyty do przytrzymywania dokumentów
- uchwyt powinien być tak umieszczony, aby odległości oko-ekran były mniej więcej równe,
- uchwyt na dokument powinien znajdować się przed pracownikiem w pozycji minimalizujące uciążliwe ruchy głowy i oczu,
- wysięgniki z półką do postawienia monitora lub telefonu, co zwiększa ilość miejsca na blacie
- segregatory i pojemniki na dokumenty oraz drobiazgi biurowe,
- podpórki pod nadgarstki
- kable, przedłużacze i listwy zasilające
- nie mogą się znajdować w przejściach,
- powinny być ułożone pod meblami (lub najlepiej w specjalnych rynienkach) w taki sposób, aby nie utrudniały pracy ani przechodzenia pomiędzy stanowiskami.
- zasilanie komputera
- komputer, drukarka i monitor powinny być zasilane przez listwę lub skrzynkę bezpieczników z wyłącznikiem głównym,
- zasilanie sprzętu komputerowego może odbywać się tylko z gniazdek z kołkiem uziemiającym.
Na życzenie pracownika należy stanowisko pracy wyposażyć w podnóżek o kącie pochylenia w zakresie 0-150° i wysokości dopasowanej do cech antropometrycznych pracownika. Powierzchnia podnóżka nie powinna być śliska, a sam podnóżek nie powinien przesuwać się po podłodze podczas używania.