BHP w rolnictwie – zmiany od 2024 r. Obsługa ciągników, maszyn, urządzeń, narzędzi

BHP w rolnictwie. Jakie zmiany od 7 marca 2024 r.?

Nowe rozporządzenie z 14 lutego 2024 r., opublikowane w Dzienniku Ustaw 21 lutego 2024 r., zastąpiło od 7 marca 2024 r. poprzednie ww. rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 12 stycznia 1998 r. W porównaniu do „starego” rozporządzenia, nowe przepisy doprecyzują zasady BHP w rolnictwie w szczególności w zakresie:
1) instruktażu stanowiskowego z zakresu bhp;
2) przebywania osób na pomostach technologicznych maszyn rolniczych; 
3) kontroli stanu układu pneumatycznego i hydraulicznego przed uruchomieniem samojezdnego sprzętu rolniczego; 
4) niedopuszczalnych czynności podczas użytkowania maszyn rolniczych;
5) pracy z agregatami uprawowymi;
6) użytkowania rozsiewaczy nawozów. 

Ponadto nowe rozporządzenie:
– określa czynności niedopuszczalne w czasie pracy rozsiewacza nawozów, takie jak przegarnianie nawozu w skrzyni, czy rozsiewanie nawozu jeżeli w strefie działania rozsiewacza przebywają osoby postronne;
– określa zasady BHP podczas eksploatacji owijarki do bel oraz obsługi opryskiwaczy, zaprawiarek i robota udojowego.

W pozostałym zakresie projekt utrzymuje – co do zasady – przepisy „starego” rozporządzenia ale też dostosowuje je do aktualnie stosowanych technologii produkcji z uwzględnieniem nowoczesnych rozwiązań technicznych.

Najważniejsze zasady BHP przy użytkowaniu sprzętu rolniczego w nowym rozporządzeniu

Nowe rozporządzenie – wydane na podstawie art. 237¹⁵ § 2 Kodeksu pracy, określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze ciągników, maszyn, narzędzi i urządzeń technicznych stosowanych w rolnictwie lub melioracjach wodnych, zwanych zbiorczo „sprzętem rolniczym”. 

Omawiane nowe rozporządzenie określa m.in. następujące zasady BHP, które muszą być stosowane przy eksploatacji sprzętu rolniczego:

1) Przy obsłudze sprzętu rolniczego stosuje się: 
– wytyczne określone przez producenta w instrukcji obsługi tego sprzętu, 
– środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze zalecane przez producenta. 

2) Sprzęt rolniczy obsługują pracownicy, którzy zostali zapoznani przez pracodawcę lub osobę kierującą pracownikami z instrukcją obsługi oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy stosowanymi przy jego obsłudze. 

3) Obsługę sprzętu rolniczego wymagającego posiadania dodatkowych kwalifikacji, w szczególności urządzeń podlegających dozorowi technicznemu, urządzeń energetycznych i maszyn ciężkich, można powierzyć pracownikom posiadającym takie kwalifikacje. 

4) Operatorzy samojezdnego sprzętu rolniczego muszą dysponować dokumentami stwierdzającymi uprawnienia do kierowania takim sprzętem.

5)  Sprzęt rolniczy można obsługiwać pod warunkiem, że: 
a) został wyposażony w: 
– osłony ochronne lub inne zabezpieczenia zespołów roboczych i części ruchomych mogących stwarzać zagrożenie dla pracowników obsługujących ten sprzęt rolniczy oraz osób postronnych przebywających w jego pobliżu, 
– narzędzia niezbędne do bezpiecznej obsługi tego sprzętu rolniczego; 
b) posiada instrukcję obsługi w języku polskim lub języku pracownika obsługującego ten sprzęt rolniczy. 

6)  Regulowania i wykonywania prac konserwacyjnych lub napraw oraz czyszczenia zespołów roboczych i części ruchomych sprzętu rolniczego dokonuje się po uprzednim unieruchomieniu silnika tego sprzętu rolniczego, wyłączeniu wszystkich napędzanych zespołów roboczych i części ruchomych oraz ich zabezpieczeniu przed możliwością niezamierzonego uruchomienia. 

7) Podczas każdej przerwy w pracy sprzętu rolniczego wyłącza się jego napęd. 

8) Pracownicy obsługujący sprzęt rolniczy przebywają na pomostach technologicznych, jeżeli zezwala na to instrukcja obsługi.

9) Osoby postronne nie mogą przebywać między ciągnikiem a innym sprzętem rolniczym przy uruchomionym silniku ciągnika. 

10) Płaskie pasy napędowe stosowane do napędu sprzętu rolniczego na całej swojej długości zabezpiecza się osłonami ochronnymi lub innymi zabezpieczeniami w taki sposób, aby zapobiegały dostępowi do strefy zagrożenia lub zatrzymywały ruch części niebezpiecznych. 

11) W kabinie operatora samojezdnego sprzętu rolniczego podczas jego pracy może przebywać tylko pracownik obsługujący ten sprzęt, chyba że instrukcja obsługi przewiduje inaczej. 

12) W samojezdnym sprzęcie rolniczym jest obowiązek przechowywania w oznaczonym miejscu instrukcji obsługi. 

13) Nie można używać na terenie o pochyleniu przekraczającym: 
12 stopni – ciągników o masie własnej powyżej 800 kg niewyposażonych w bezpieczne kabiny lub ramy ochronne sztywne, nieskładane; 
14 stopni – ciągników gąsienicowych niewyposażonych w bezpieczne kabiny lub ramy ochronne sztywne, nieskładane.    

14) Przy obsłudze samojezdnego sprzętu rolniczego nie można: 
a) zaczepiać lin, łańcuchów lub haków holowniczych do miejsc konstrukcyjnie nieprzewidzianych do tego celu; 
b) wchodzić na ten sprzęt i nie schodzi z niego w czasie jego ruchu; 
c) sprawdzać poziomu cieczy chłodzącej w układzie chłodzenia i otwierać korka wlewu oleju przy rozgrzanym silniku; 
d) rozłączać napędu i zatrzymywać pracy silnika podczas jazdy ze stoków; 
e) pozostawiać tego uruchomionego sprzętu bez dozoru i zabezpieczenia przed przesunięciem lub stoczeniem; 
f) uruchamiać tego sprzętu w pomieszczeniach zamkniętych, niewyposażonych w system odprowadzania spalin na zewnątrz; 
g) używać tego sprzętu w pomieszczeniach, w których zachodzi niebezpieczeństwo wybuchu pyłu, oparów paliwa lub palnego gazu. 

Ponadto nowe rozporządzenie określa zasady BHP:
– przy melioracjach wodnych;
– przy pracy  na gruntach podmokłych i grząskich;
– podczas pracy sprzętu rolniczego stosowanego do produkcji roślinnej i zwierzęcej;
– przy pracy z użyciem: agregatu uprawowego z ciągnikiem, siewnika, rozrzutnika obornika, deszczowni szpulowej, kosiarki rotacyjnej, przyrządów tnących maszyn do zbioru zielonek, zbóż i innych roślin, aparatów wiążących prasy zbierającej, prasy belującej, owijarki do bel, opryskiwaczy, zaprawiarki,  młocarni, bukowników,
– przy pracy w silosie,
– przy pracy z użyciem: sieczkarni, maszyn i urządzeń do przygotowania pasz, pneumatycznego transportu ziarna, paszy i innych materiałów sypkich, dojarek mechanicznych, ładowarek i przenośników do pionowego przenoszenia przedmiotów, rozdrabniacza bijakowego, parnika, siekacza mechanicznego, stertnika do słomy, przyczep rolniczych, dźwigu lub żurawia samochodowego, ładowacza uniwersalnego i czołowego, maszyn i urządzeń wyposażonych w silniki elektryczne, pilarek tarczowych.

Podstawa prawna: Rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 14 lutego 2024 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze ciągników, maszyn, narzędzi i urządzeń technicznych stosowanych w rolnictwie – Dz. U. z 2024 r., poz. 228.

Szkolenia BHP w rolnictwie

Na podstawie wyżej wymieniowych przepisów, rolnik w gospodarstwie rolnym i ogrodniczym. Zobowiązany jest przejść szkolenie okresowe dla pracodawców i osób kierujących pracownikami, jeżeli zatrudnia osoby w gospodarstwie rolnym. Forma zatrudnienia umowa o pracę, umowa zlecenie, umowa tymczasowa, sezonowa, na prace rolne i usługi w gospodarstwie.

Ryzyko zawodowe w gospodarstwie rolnym

Każde gospodarstwo rolne i ogrodnicze, zatrudniające pracowników musi posiadać na w/w umowach analizę i ocenę ryzyka zawodowego dla prac wykonywanych przez pracowników. Określające ryzyko, zakres prac, w tym wykazane prace szczególnie niebezpieczne. Ponadto należy przeszkolić pracowników na stanowisku, oraz ogólnych zasad BHP. Gospodarstwo winno posiadać instrukcje BHP jak również, instrukcje urządzeń i maszyn znajdujących się w gospodarstwie. Każdy zatrudniony pracownik przechodzi szkolenie wstępne i stanowiskowe z zakresu BHP

Dopłaty bezpośrednie ARiMR a BHP

Gospodarstwo rolne i ogrodnicze korzystające z dopłat bezpośrednich, ONW, oraz innych dopłat środowiskowych, niespełniające wymogów BHP, traci od 3 do 10% dopłat za dany roku. Powoduje to również sankcje na przyszłe okresy pomocowe dopłat ARiMR

BHP-Mazowsze.pl prowadzi szkolenia dla rolników, dokonujemy analizy oceny ryzyka zawodowego dla gospodarstwa rolnego. Zapraszamy do kontaktu telefon dla rolników 786-247-247 w godz od 8-16